Sunday, January 24, 2010

ဥာဏ္အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖံုဖံု


Written by ႏွင္းဆီ
Thursday, 30 July 2009 10:55
ဖူးငံု ဆယ္ေက်ာ္သက္မဂၢဇင္း ၾသဂုတ္လ ၂၀၀၉

ကြၽန္မ မႏွစ္က ျမန္မာျပည္ကို ပထမဦးဆံုး ေရာက္ခဲ့တုန္းက ရန္ကုန္မွာ တစ္လေနရင္း ျမန္မာလူမႈေရး အေၾကာင္း စိတ္၀င္စားစရာေတြ အစံု သိခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ကြၽန္မက တကၠသိုလ္မွာ ပညာေရး ပါရဂူဘြဲ႕အတြက္ စာတမ္းျပဳစုေနတဲ့သူ ျဖစ္တဲ့ အေလ်ာက္ ျမန္မာပညာေရး စနစ္အေၾကာင္း အထူးျပဳ စူးစမ္းရင္း ျမန္မာ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ပညာေရးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ကိစၥေတြကို ခဏခဏ ေဆြးေႏြးမိတတ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ ေျပာတာေတြထဲမွာ တစ္ခုက ကြၽန္မအေနနဲ႔ သိပ္အံ့ၾသစရာ မေကာင္းဘူးဆိုရင္ မမွားပါဘူး။ သူတို႔ ေျပာတာ က ျမန္မာျပည္မွာ တကၠသိုလ္ ၀င္စာေမးပြဲ ေအာင္စာရင္း အရ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္း ၀င္ခြင့္ သတ္မွတ္ထားေတာ့ အမွတ္သိပ္ေကာင္းရင္ သိပၸံကို ေလ့လာခြင့္ရၿပီး အမွတ္မေကာင္းရင္ ၀ိဇၨာပညာရပ္ကိုပဲ ေလ့လာခြင့္ရတယ္။ အမွတ္ အေကာင္းဆံုးပဲ ဆိုရင္ ဆရာ၀န္အျဖစ္ ဒါမွမဟုတ္ အင္ဂ်င္နီယာအျဖစ္ အလုပ္ လုပ္ႏိုင္တယ္။

ဒီအခ်က္ေတြက ဘာျဖစ္လို႔ ကြၽန္မအေနနဲ႔ အံ့ၾသစရာေကာင္းသလဲ ဆိုေတာ့ ဒါေတြက အေမရိကန္ပညာေရး စနစ္နဲ႔ မတူပါဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ကေတာ့ အထက္တန္းေက်ာင္းၿပီးလို႔ တကၠသိုလ္ကိုတက္ခ်င္ရင္ အက္စ္ေအတီ (SAT) လို႔ေခၚတဲ့ စာေမးပြဲတစ္ခုကို ေျဖရေပမယ့္ အသက္ေမြး ၀မ္းေက်ာင္း ၀င္ခြင့္က ဒီစာေမးပြဲရဲ႕ အမွတ္ စာရင္းေပၚမွာ မတည္ပါဘူး။ အမွတ္ေကာင္းရင္ ဂုဏ္ရွိတဲ့ တကၠသိုလ္မွာ ၀င္ခြင့္ရမွာပဲ။ အမွတ္ မေကာင္းဘူးဆိုရင္ေတာ့ ေကာင္းတဲ့ တကၠသိုလ္ မ၀င္ႏိုင္ဘူးဆိုတာက ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ တကၠသိုလ္ ၀င္ခြင့္ဆိုတာ SAT အမွတ္အျပင္ အထက္တန္း ေက်ာင္းမွာရတဲ့ အမွတ္၊ အားကစားနဲ႔ တျခား ေက်ာင္းအျပင္ အလုပ္ေတြ၊ ဆရာ၊ ဆရာမရဲ႕ ေထာက္ခံစာေတြ အေပၚ မွာတည္တယ္။ (ဒီ ေက်ာင္းအျပင္ အလုပ္ေတြ ဆိုတာ ဂီတ၊ အႏုပညာ၊ ေခါင္းေဆာင္မႈစတဲ့ အရည္အခ်င္း ေတြကို ေဖာ္ျပႏိုင္တဲ့ ကိစၥေတြပါပဲ။)

ဥပမာ ေက်ာင္းသူတစ္ေယာက္က SAT မွာ အမွတ္ ေကာင္းေကာင္း ရေပမယ့္ အထက္တန္းေက်ာင္း မွာရတဲ့ အမွတ္က မေကာင္းရင္ ဒါမွမဟုတ္ ေက်ာင္းအျပင္ ကိစၥ သိပ္မပါ၀င္ဖူးဘူး ဆိုရင္ အေကာင္းဆံုး တကၠသိုလ္ေတြကို ၀င္ခြင့္ရခ်င္မွရ မယ္။ ဒါေပမယ့္ တကၠသိုလ္ ၀င္ခြင့္ရၿပီးရင္ေတာ့ ႀကိဳက္တဲ့ ဘာသာရပ္ကို ေလ့လာလို႔ရတယ္။

ဒီ အေမရိကန္စနစ္မွာ တကၠသိုလ္ ေရာက္ရင္ ဘယ္ဘာသာရပ္ ေလ့လာမယ္ဆိုတဲ့ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္ကို အထက္တန္း ေက်ာင္းၿပီးတာနဲ႔တန္း ဆံုးျဖတ္ရတာ မဟုတ္ဘူး။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေတြက တကၠသိုလ္ ေရာက္ၿပီး တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ၾကာၿပီးမွ အဓိကအ ထူးျပဳ ဘာသာရပ္ကို ေရြးၾကရတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဘီေအ(B.A)၊ ဘီအက္စ္စီ (B.Sc) ဘြဲ႕ရၿပီးမွ ဆရာ၀န္၊ ေရွ႕ေန၊ ဆရာမျဖစ္ခ်င္ရင္ အထူး စာေမးပြဲ ေနာက္တစ္ခု ထပ္ေျဖရတယ္။ ဒီ အထူး စာေမးပြဲဆိုတာ (၀ိဇၨာနဲ႔ သိပၸံပညာရပ္ေတြ အတြက္) ဂ်ီအာရ္အီး GRE, (ဥပေဒအတြက္) အယ္လ္ဆတ္ LSAT, (ေဆးတကၠသိုလ္အတြက္) အမ္ခတ္ MCAT ျဖစ္ၿပီး အမွတ္အရ ဘြဲ႕လြန္ သင္တန္း ၀င္ခြင့္ ရ၊ မရ ဆံုးျဖတ္ၾကတယ္။ GREက အပိုင္း ၃ ပိုင္းခြဲထားၿပီး တစ္ပိုင္းက သခ်ၤာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြကိုေျဖရတယ္။ ေနာက္တစ္ပိုင္းက ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြကို ေျဖရတယ္။ ေနာက္တစ္ပိုင္းမွာ က်ေတာ့ စာစီစာကံုး ေရးရတာပါ။ ၀ိဇၨာပညာ ရပ္ကိုေလ့လာခ်င္တဲ့ သူေတြအတြက္ သခ်ၤာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အပိုင္းမွာရတဲ့ အမွတ္က အေရးမႀကီးပါဘူး။ ဥပမာ ကြၽန္မ ပညာေရး ပါရဂူ သင္တန္းကို ၀င္ခြင့္ရဖို႔ ေလွ်ာက္တုန္းက ကြၽန္မက သခ်ၤာကို သိပ္မကြၽမ္းက်င္ေပမယ့္ ပါရဂူ သင္တန္းကို ၀င္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ စနစ္နဲ႔ ျမန္မာစနစ္ကို ႏိႈင္းယွဥ္ ၾကည့္ရင္ဥာဏ္အေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျခားနားတဲ့ ယူဆခ်က္ေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္ ဆိုတာကို ျမင္ႏိုင္တယ္။ ျမန္မာစနစ္အရ ဥာဏ္ကို ဘယ္လို ျမင္သလဲ ဆိုတာ စဥ္းစားစရာ ေကာင္းပါတယ္။ ကြၽန္မ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ရွိတုန္းက ပညာမွာ အသိ ပညာ၊ အတတ္ပညာ ဆိုၿပီး ပညာႏွစ္မ်ဳိးရွိတယ္ လို႔ သိရတယ္။ အတတ္ပညာက အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိပံု ရေပမယ့္ ျမန္မာ စာေမးပြဲစနစ္ အရဆိုရင္ အသိ ပညာကေတာ့ တစ္မ်ဳိးပဲ ရွိတယ္လို႔ ယူဆပါ တယ္။ ဒီစနစ္အရ သိပၸံကို နားလည္ႏိုင္တဲ့ လူေတြ က စာေပ၊ သမိုင္း၊ အႏုပညာကို နားလည္ႏိုင္တဲ့ လူထက္ ပိုဥာဏ္စြမ္းၾကတယ္လို႔ ဆိုလိုခ်င္ပံုပါပဲ။

ျမန္မာစနစ္မွာ ေကာင္းတာက အေရးႀကီးတဲ့ အလုပ္ အတြက္ အေကာင္းဆံုး ေက်ာင္းသူ၊ ေက်ာင္းသားေတြပဲ လုပ္လို႔ လူမႈေရး အတြက္ ေကာင္းတဲ့အျပင္ ဒီအေရးႀကီးတဲ့ အလုပ္အတြက္ ၀န္ထမ္း အလံုအေလာက္ရွိမယ္။ ေတာ္တဲ့ အင္ဂ်င္ နီယာရွိရင္ ခိုင္တဲ့ တံတားရမွာပဲ။ အခု အေမရိ ကန္ႏိုင္ငံမွာ ျပႆနာတစ္ခုက ေက်ာင္းဆရာ၊ ဆရာမ အလံုအေလာက္ မရွိဘူး။ အလုပ္၀င္ခြင့္ကို စာေမးပြဲ အမွတ္အရ သတ္မွတ္ ဆံုးျဖတ္ရင္ ဒီျပႆနာ ရွိမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ကြၽန္မ ထင္မိတယ္။

အေမရိကန္ စနစ္ကေတာ့ ဥာဏ္ဆိုတာ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတယ္လို႔ ယူဆေတာ့ အဲဒီ ဥာဏ္အမ်ဳိး မ်ဳိးကို စစ္ခ်င္ရင္ စစ္တမ္းထုတ္နည္း အမ်ဳိးမ်ဳိး သံုးရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီယူဆခ်က္ အရ သိပၸံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္က အေရးႀကီးဆံုးပဲ ဆိုတာ မဟုတ္ဘူး။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၁၀၊ ၂၀ အတြင္းမွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွာ ဥာဏ္ အေၾကာင္းယူဆခ်က္ေတြ အမ်ား ႀကီး ေျပာင္းလဲလာခဲ့တယ္။ ၁၉၈၃ မွာ ေဟာင္း ၀ဒ္ဂါရ္ဒနာ(Howard Gardner)ဆိုတဲ့ ပညာေရး ပါေမာကၡ တစ္ေယာက္က ဥာဏ္အမ်ဳိးမ်ဳိး အေၾကာင္း စာအုပ္ တစ္အုပ္ ေရးခဲ့တယ္။ ဒီစာအုပ္ မွာ သူ႔ရဲ႕ ဥာဏ္မ်ဳိးစံု သီအိုရီ(Theory of Multiple Intelligences) ဆိုတာကို ရွင္းျပတယ္။

သူ႔သီအိုရီ အရ ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ဥာဏ္ (Linguistic Intelligence)၊ ယုတၱိနဲ႔ သခ်ၤာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္ (Logical-Mathematical Intelligence)၊ ဂီတနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဥာဏ္ (Musical Intelligence)၊ ကိုယ္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္ (Bodily-Kinesthetic Intelligence))၊ ေနရာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဥာဏ္(Spatial Intelligence)၊ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဥာဏ္ (Interpersonal Intelligence)၊ မိမိကို နားလည္မႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္ (Intrapersonal Intelligence) ဆိုတဲ့ ဥာဏ္ ၇ မ်ဳိးရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အဲဒီဥာဏ္ေတြကို ပိုနားလည္ေအာင္ ကြၽန္မ အျမင္ကို နည္းနည္း ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ ဥပမာ လူတစ္ေယာက္က ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္စြမ္းရင္ ဘာသာစကားေတြကုိ လြယ္လြယ္ သင္ႏိုင္ၿပီး စကားအဓိပၸာယ္ကို ေကာင္းေကာင္း ေျပာျပႏိုင္တယ္ဆို ေတာ့ စာေရးဆရာ/ဆရာမ၊ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမ၊ ေရွ႕ေနအေနနဲ႔ အလုပ္လုပ္ရင္ အဆင္ေျပမွာပဲ။ ယုတၱိနဲ႔ သခ်ၤာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္စြမ္းရင္ သဘာ၀ သိပၸံနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ အလုပ္မွာ ကြၽမ္းက်င္မယ္။

ဂီတနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္စြမ္းရင္ ဂီတစာဆို၊ ဂီတသမား အေနနဲ႔ ပန္းဆြတ္မယ္။ ကိုယ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္မွာ စြမ္းရင္ေတာ့ အားကစား၊ အက ဟန္က်မယ္။ ေနရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္စြမ္းတဲ့ လူက်ေတာ့ ပစၥည္းေတြကို ဘယ္လို ေနရာတက် ထားသင့္ သလဲလို႔ စိတ္ကူးႏိုင္လို႔ ဗိသုကာ၊ အင္ဂ်င္နီယာ အေနနဲ႔ အလုပ္လုပ္ရင္ ကြၽမ္းက်င္မယ္။ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္စြမ္းသူ ကေတာ့ လူေတြရဲ႕ အမူအရာ၊ စိတ္ခံစားမႈကို ေကာင္းေကာင္း နားလည္ ႏိုင္လို႔ ေစ်းေရာင္းသူ၊ ေခါင္းေဆာင္၊ အၾကံေပး စတဲ့အလုပ္ေတြမွာ ေပါက္ေျမာက္မယ္။ မိမိ ကိုယ္ကို နားလည္မႈနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္စြမ္း ရင္ေတာ့ သူ႔ကိုယ္သူ ေကာင္းေကာင္း နားလည္တဲ့ သူျဖစ္လို႔ ဘာအလုပ္မွာျဖစ္ျဖစ္ အက်ဳိးရွိမွာပဲ။ ေနာက္ၿပီး တျခား ဘာဥာဏ္ေတြ ရွိပါလိမ့္ဦးမလဲ လို႔ ေတြးၾကည့္ၾကပါစို႔။

ဥပမာ ကိုယ္က်င့္ တရားနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဥာဏ္(Moral Intelligence) စကၡဳနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ဥာဏ္ (Visual Intelligence), အခ်က္အျပဳတ္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္ (Culinary Intelligence) စတဲ့ဥာဏ္ေတြလည္း ရွိမွာပဲ။ ဂါဒနာရဲ႕အဆိုအရ ဥာဏ္ေတြက ၀ါသနာပဲ ဆိုတဲ့ အယူအဆက သိပ္မမွန္ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခု က တခ်ဳိ႕ လူေတြက ဥာဏ္ရွိၿပီး၊ တခ်ဳိ႕က ဥာဏ္မရွိဘူး ဆိုတာလည္း မဟုတ္ဘူး။ တကယ္တမ္းေတာ့ လူေတြက ကိုယ္စီ ကိုယ္ငွ ဥာဏ္တစ္မ်ဳိးစီ ရွိၿပီး လူတိုင္းမွာ Unique Combination of Intelligence လို႔ေခၚတဲ့ တစ္မ်ဳိးစီ သူ႔နည္း သူ႔ဟန္နဲ႔ ဥာဏ္ေတြ ေပါင္းစုထားတာရွိၾကတယ္။

ဥပမာ ကြၽန္မက ေနရာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္နဲ႔ ယုတိၱနဲ႔ သခ်ၤာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္မွာ သိပ္မစြမ္းဘဲ ဘာသာစကားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥာဏ္မွာ ပိုအားသန္လို႔ အင္ဂ်င္နီယာ အျဖစ္လုပ္ရင္ မေပါက္ေျမာက္ ႏိုင္ေပမယ့္ ေက်ာင္းဆရာမ အျဖစ္လုပ္ရင္ ပိုအဆင္ေျပတယ္။ သို႔ေသာ္လည္းပဲ ဇာတိဥာဏ္ ရွိေပမယ့္ အဲဒီ ဥာဏ္ရင့္သန္ဖို႔ အခြင့္မရွိရင္ေရာ၊ ကိုယ္ပိုင္ ႀကိဳးစားမႈ မရွိရင္ေရာ ဇာတိဥာဏ္ရဲ႕ အစြမ္းအစ ေပၚမထြက္လာႏိုင္ဘူး။ ဒီေတာ့ ေက်ာင္းမွာ ကေလးေတြက ဥာဏ္မ်ဳိးစံုကို ရင့္သန္ဖို႔ အခြင့္ရွိဖို႔ အထူးလိုအပ္တယ္လို႔ ကြၽန္မ ျမင္တယ္။ အဲဒီသီအိုရီက အေမရိကန္ ပညာေရး စနစ္မွာ တစ္စတစ္စ အရာတြင္လာလို႔ တကၠသိုလ္၀င္ဖို႔ လိုအပ္ခ်က္ေတြကလည္း ေျပာင္းလဲလာၿပီး ၀င္ခြင့္က စာေမးပြဲ အမွတ္စာရင္းတစ္ခုတည္း အေပၚ မွာတည္တယ္ဆိုတာ မဟုတ္ေတာ့ဘူး။

ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံက ဥာဏ္အေၾကာင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ယူဆခ်က္ေတြ မတူဘူးဆိုေတာ့ ပညာေရး စနစ္ေတြကို ႏိႈင္းယွဥ္လို႔ မလြယ္ေပမယ့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးက တစ္မ်ဳိးစီ လူငယ္ေတြအတြက္ အက်ဳိးရွိပါတယ္။ ေနာက္ဆိုရင္ ကြၽန္မ ျမန္မာ ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ယူဆခ်က္ေတြအေၾကာင္း ပိုေလ့လာ ခ်င္ပါတယ္။ ဥပမာ ျမန္မာျပည္မွာရွိတုန္းက ကာယအင္အားနဲ႔ ဥာဏအင္အား အေၾကာင္း ၾကားဖူးေပမယ့္ ဒီအင္အားႏွစ္ခုက ဘယ္လိုကြာ သလဲဆိုတာ ကြၽန္မ စိတ္၀င္စားတယ္။ ကာယ အင္အားက ကိုယ္နဲ႔ပတ္သက္ တဲ့ဥာဏ္နဲ႔ ဆင္သလားဆိုတာ ကြၽန္မ စဥ္းစားေနပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ကြၽန္မ ဒီအေၾကာင္း ေတြကိုေလ့လာေဆြးေႏြးရင္ တျခားပညာေရးကို စိတ္၀င္စားတဲ့ လူေတြက ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ဗဟုသုတ ရၾကမယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။


ႏွင္းဆီ


ႏွင္းဆီဟာ ေကာ္နဲလ္တကၠသိုလ္မွာ ပညာေရးဆိုင္ရာ ပါရဂူဘြဲ႕ တက္ေရာက္ေနတဲ့ အေမရိကန္ေက်ာင္းသူ ျဖစ္ပါတယ္။ အမည္ရင္းက Rose Metro ျဖစ္ၿပီး သူဟာ ေကာ္နဲလ္တကၠသိုလ္မွာပဲ ျမန္မာစာကို သင္ယူခဲ့ပါတယ္။ သူ ျမန္မာစာ ေလ့လာေနတာ ႏွစ္ေပါင္းအေတာ္ၾကာေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ အဓိက စိတ္၀င္စားတာက ပညာသင္ၾကားတဲ့ နည္းလမ္းအသြယ္ သြယ္ရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သူဟာ ေက်ာင္းတစ္ဖက္ တက္သလို အေမရိကမွာရွိတဲ့ အထက္တန္းေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္းမွာလည္း ဆရာမအျဖစ္ အလုပ္ လုပ္ေနပါတယ္။ အခုေဖာ္ျပတဲ့ ေဆာင္းပါးဟာ သူကိုယ္တိုင္ ျမန္မာဘာသာနဲ႕ ေရးထားတဲ့ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ ေက်ာင္းသူ တစ္ေယာက္ရဲ႕ ျမန္မာဘာသာနဲ႕ ေရးထားတဲ့ ေဆာင္းပါးျဖစ္ပါတယ္။ ဖူးငံုတို႕အေနနဲ႕ သူ႕ေဆာင္းပါးနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ေ၀ဖန္ အၾကံေပးလိုတာ ျဖစ္ေစ၊ သူ႕ကို တစ္ခုခု ေမးျမန္းခ်င္တာျဖစ္ေစ ဖူးငံုဆယ္ေက်ာ္သက္မဂၢဇင္း ကို စာေရးသားေပးပို႕ႏိုင္ပါတယ္။ သူ႕ကို တိုက္႐ိုက္ စာေရးဆက္သြယ္ခ်င္ရင္ေတာ့ rose.metro@gmail.com This e-mail address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it သို႕ စာေရးသား ဆက္သြယ္ႏိုင္ေၾကာင္းပါ။

အယ္ဒီတာ

0 comments: