ေတြးေနတဲ့ေက်ာင္းသား

ေတြးေနတဲ့ ေက်ာင္းသား - အိုင္ဒီယာေတြ ေပၚထြက္လာေစဖို႔ ေက်ာင္းပညာေရးက ဘယ္လိုေလ့က်င့္ေပးၾကမလဲ။ အပိုင္း (၁)
သိန္းႏိုင္

(၁) ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ Emotional Intelligence
ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ဆိုတာဘာလဲ။

မိမိရဲ႕ကိုယ္ပိုင္ ခံစားခ်က္ေတြကို သိျမင္ျပီး ဘ၀ရဲ႕လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားျပီးေျမာက္ေစဖို႔ရာ အဲဒီခံစားခ်က္ေတြကို ထည့္သြင္း အသံုးျပဳႏိုင္တဲ့ စြမ္းရည္ျဖစ္ပါတယ္။ ခံစားခ်က္ေတြကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြခ်မွတ္ရာမွာ အသံုးျပဳျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈ stress ေတြ၊ ေ၀ဒနာေတြကို ခံစားရခ်ိန္မွာ ထိန္းညိွႏိုင္ျခင္းႏွင့္ အျခားသူမ်ားအေပၚ ခံစားနားလည္ေပးႏိုင္ျပီး ဆက္ဆံႏိုင္တဲ့စြမ္းရည္လို႔လည္း အက်ယ္နားလည္ႏုိင္ပါတယ္။

ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ Emotional intelligence ကို ဘာေၾကာင့္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရပါသလဲ။

ကမၻာၾကီးအေၾကာင္းနဲ႔ မိမိရဲ႕ပတ္၀န္းက်င္၊ မိမိရဲ႕ကိုယ္ခႏၶာအေၾကာင္းကို သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြမွာ ျမန္မာ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသား ေတြဟာ ေလ့လာၾကရသလို မိမိရဲ႕ ခံစားမႈေတြနဲ႕ပတ္သက္လို႔လည္း ေလ့လာဖို႕လိုအပ္လွပါတယ္။ ဆက္ဆံေရးပံုစံ မ်ဳိးစံုကို ျဖတ္သန္းရင္း ဘ၀ရဲ႕ အတက္၊ အက်ကို ေလွ်ာက္လွမ္း ေက်ာ္လႊားရတဲ့ ဒီခရီးမွာျဖင့္ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြကို တန္ဖိုး မျဖတ္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အေထာက္အကူ ေပးပါလိမ့္မယ္။

ခံစားမႈဥာဏ္ရည္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စြမ္းရည္အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေလ့က်င့္ သင္ၾကားေပးရျခင္း ဟာ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုတာကို ၾကည့္ၾကရေအာင္။ ခံစားမႈေတြျဖစ္တဲ့ စိတ္လႈပ္ရွားျခင္း၊ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကဗ်ာပါဒရွိျခင္း၊ ၀မ္းနည္းေၾကကြဲျခင္းစတာေတြကို မထိန္းႏိုင္၊ မသိမ္းႏိုင္၊ မကိုင္တြယ္ႏုိင္ဘူးဆိုရင္ ေတြးေတာစဥ္းစားမႈ၊ ေရြးခ်ယ္မႈႏွင့္ လုပ္ရပ္ေတြဟာ ကေမာက္ကမ ျဖစ္ရေတာ့မယ္။ ထိန္႔လန္႔ တုန္လႈပ္တဲ့ ေၾကာက္စိတ္ေတြၾကီးစိုး၀င္ေရာက္လာႏိုင္ျပီး မိမိႏွင့္ အျခားသူေတြအေပၚမွာ အႏၱရာယ္ရွိတဲ့ အျပဳအမူကိုေတာင္ လုပ္လာႏိုင္ပါတယ္။

ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးရျခင္းဟာ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားကို စိတ္ခံစားမႈ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး၊ ပညာေရးႏွင့္ ကိုယ္ခႏၶာဖြ႔ံျဖိဳးမႈတို႔မွာ လိုလားအပ္တဲ့ အယူအဆအျမင္ သေဘာထား နဲ႔ အျပဳအမူေတြ ရရွိျပည့္စံုကံုလံုျပီး ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ႔ က်န္းမာေစဖို႔ ရည္ရြယ္ထားပါတယ္။

ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ ေသာ့ခ်က္ဟာ ခံစားမႈလို႔ဆိုၾကပါေသးတယ္။ ေက်ာင္းသူေက်ာင္းမ်ားရဲ႕ခံစားခ်က္ေတြကို “အစစ္အမွန္အေနနဲ႔ရယ္၊ အေရးၾကီးတယ္လို႔ရယ္” အသိအမွတ္ျပဳေပးျပီး သင့္ေတာ္တဲ့ပံုစံနဲ႔ ခံစားေဖာ္ျပခြင့္ျပဳျခင္းဟာ ထိေရာက္တဲ့ စာသင္ၾကားျခင္းအတြက္လည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ကို ဘယ္လိုသင္ၾကားေပးမလဲ။

• ပန္းခ်ီ၊ ဂီတ၊ အကစတဲ့ အႏုပညာဘာသာရပ္မ်ား၊ ဘာသာစာေပႏွင့္ ကာယပညာေရးသင္ခန္းစာမ်ားမွတဆင့္ အခါအခြင့္သင့္တိုင္း ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားမ်ားဟာ ကိုယ္ပိုင္ခံစားခ်က္ေတြကို ခံစားေဖာ္ျပခြင့္ေပးႏိုင္ဖို႔ စီစဥ္ျပင္ဆင္ပါ။
• အေျခခံအက်ဆံုးခံစားမႈေတြကေတာ့ အရူးအမူး၊ ၀မ္းနည္းေၾကကြဲ၊ ၀မ္းသာ၊ ေၾကာက္ရြံ႕ထိတ္လန္႔၊ အံ့ၾသ၊ မႏွစ္ျမိဳ႕ျခင္းတို႔ပါဘဲ။ ဒီခံစားမႈေတြရဲ႕ အတိမ္အနက္ကို သိျမင္နားလည္ေစသင့္တယ္။ မိမိရဲဲ႕ကိုယ္ပိုင္ခံစားခ်က္ေတြနဲ႕ အျခားသူငယ္ခ်င္းမ်ားရဲ႕ခံစားခ်က္ေတြကိုလည္း သိျမင္ခံစားတတ္ဖို႔ ေလ့က်င့္ေပးရမွာပါ။
• တစ္ခါတစ္ေလေတာ့လည္း မြန္းၾကပ္တဲ့ ခံစားေနရမႈကို ထုတ္ေဖာ္ႏုိင္ခြင့္ေပးသင့္ပါတယ္။ စာသင္ခန္းတြင္းမွာဘဲျဖစ္ေစ၊ ေက်ာင္း၀င္းအတြင္းမွာျဖစ္ေစ သူတို႔တစ္ဦးတည္း ေနခြင့္ရျခင္း၊ စဥ္းစားေတြးေတာခြင့္ရျခင္းနဲ႕ ပိတ္ဆို႕ျပည့္သိပ္ေနတဲ့ ခံစားခ်က္ေတြကို အႏၶာရာယ္မရွိဘဲ ေျဖေလ်ာ့ခြင့္ေပးႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ထားသင့္တယ္။
• ေက်ာင္းစာသင္ခ်ိန္တြင္း သင္ရိုးညႊန္းတမ္းမွာလည္း ကေလးေတြရဲ႕စိုးရိမ္ေနမႈေတြ၊ ေၾကာက္လန္႔ေနမႈေတြကို ေဆြးေႏြးေျပာဆိုဖို႔ရာ အခ်ိန္ေပးပါ။ မိမိရဲ႕ခံစားခ်က္ေတြ၊ စိုးရိမ္စိတ္ေတြကို မျပသ၊ မေျပာလို႔တဲ့ ကေလးေတြအတြက္ အျခားပံုစံတစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို ေျပာင္းလဲစီစဥ္ေပးရပါလိမ့္မယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ စာသင္ခန္းအတြင္းမွာ “အားလံုးရဲ႕ပံုး” လို႔အမည္တပ္ထားတဲ့ စကၠဴေသတၱာပံုးငယ္ေလးတစ္လံုးထားရွိျပီး ကေလးေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈေတြကို ေရးသားျပီး ထည့္ထားလို႔ရတယ္။ ခံစားမႈ မ်က္ႏွာပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိးဘတ္တံဆိပ္၊ ရုပ္ပံု၊ သေကၤတ၊ စတစ္ကာေတြကို ဖန္တီးျခင္း၊ တပ္ဆင္ျခင္း၊ ခင္းက်င္းျပသျခင္းေတြလုပ္ႏိုင္တယ္။ “ပန္းပြင့္ေလးလို လန္းေနတယ္၊” “ပ်ားကေလးလို အလုပ္ရႈပ္လိုက္တာ”၊ “ဒီေန႕ ကၽြန္ေတာ္ခံစားေနရတာကေတာ့-------” စသျဖင့္လည္း ေရးသား သီကံုးခြင ့္ေတြ ေပးလို႔ရေသးတယ္။
• ဆရာဆရာမကိုယ္တိုင္ ဘယ္ခံစားခ်က္မ်ဳိးေတြကို သိသိသာသာ ဦးစားေပး ေဆြးေႏြးသလဲ၊ ဘယ္လိုခံစားခ်က္မ်ဳိးေတြကိုေတာ့ သိပ္မေဆြးေႏြးဘူးဆိုတာလည္း သိရပါလိမ့္မယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုတာကို စဥ္းစားပါ။

သင္ခန္းစာအခ်ဳိ႕ကို မိတ္ဆက္ေပးပါရေစ။

ခံစားမႈဥာဏ္ရည္သင္ခန္းစာေတြကို တစ္ဦးအလိုက္၊ အုပ္စုငယ္အလိုက္ အဆင့္သင့္ အသံုးျပဳလို႕ရေအာင္ စီစဥ္ထားပါတယ္။ ဥာဏ္ဖြင့္ စဥ္းစားေတြးေတာ ႏိုင္ေစဖို႔ရည္ရြယ္ရင္းပါ။ မိမိရဲ႕ခံစားခ်က္ေတြရယ္၊ သူငယ္ခ်င္းေတြရဲ႕ခံစားခ်က္ေတြရယ္ကို အျပန္အလွန္ေျပာဆိုေဆြးေႏြးျခင္းအတြက္လည္း အားေပးထားတယ္။ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းထဲမွာ ဘယ္လိုေနရာ ေပးရမလဲဆိုတာလည္း စဥ္းစားႏိုင္ေအာင္ထည့္သြင္းထားပါတယ္။ ဆရာဆရာမတို႔ရဲ႕စာသင္ခန္းေတြအလိုက္ သင္ခန္းစာေတြ၊ သင္ၾကားနည္းေတြကို တီထြင္ၾကံဆႏိုင္ဖို႔ကိုလည္း ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ဒီသင္ခန္းစာမ်ားက ေထာက္ကူပံ့ပိုးေပးႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။ အၾကံဥာဏ္ေတြအမ်ားၾကီးေပးထားလို႔လည္း ခံစားမႈဥာဏ္ရည္သင္ခန္းစာေတြကို ထိေရာက္ေအာင္ေလ့က်င့္သင္ၾကားႏုိင္ၾကမယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။

ေနာက္ဆက္တြဲစာမ်က္ႏွာမ်ားမွာ ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ဆိုင္ရာ အစိတ္အပိုင္း ၅ မ်ဳိးအတြက္ ေလ့က်င့္သင္ၾကားရမယ့္စြမ္းရည္ေတြရယ္၊ စာသင္ၾကားျခင္း-သင္ယူျခင္းနည္းလမ္းအသြယ္သြယ္ကိုလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ EI အစိတ္အပိုင္း ၅ မ်ဳိးကေတာ့ -

(၁) ဆက္ဆံေရးမ်ားကို ထိန္းသိမ္းကိုင္တြယ္တတ္ျခင္း
(၂) ခံစားမႈမ်ားကို သိျမင္နားလည္ျခင္း
(၃) ခံစားမႈမ်ားကို ထိန္းသိမ္းကိုင္တြယ္တတ္ျခင္း
(၄) စိတ္ေစ့ေဆာ္မႈ
(၅) ကိုယ္ခ်င္းစာစိတ္

ေက်ာင္းသူေက်ာင္းေတြရဲ႕သင္ယူေလ့လာမႈပံုစံေတြတစ္ဦးနဲ႕တစ္ဦးမတူညီတတ္ဘူးဆိုတာကို ဆရာဆရာမတို႔သိရွိျပီးသားပါ။ ဒါေၾကာင့္ သင္ခန္းစာေတြကို မိတ္ဆက္သင္ၾကားရာမွာ ဘယ္သင္နည္းေတြကို အသံုးျပဳမလဲဆိုတာစဥ္းစားေရြးခ်ယ္ရပါလိမ့္မယ္။ ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ကို မိတ္ဆက္ေပးဖို႔ရာ နည္းလမ္းေတြကို ရွာေဖြႏိုင္ဖို႔အတြက္ လမ္းညႊန္ဇယားကို အသံုးျပဳႏုိင္ပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ခံစားမႈဥာဏ္ရည္ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းအားလံုးကို ေလ့က်င့္သင္ၾကားႏုိင္တဲ့ သင္ခန္းစာကို တည္ေဆာက္ႏုိင္သလို အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုခုကို ေရြးခ်ယ္ျပီးလည္း သင္ၾကားႏုိင္ပါတယ္။

သင္ခန္းစာအစီအစဥ္ေရးဆြဲျခင္းလမ္းညႊန္ - ခံစားမႈဥာဏ္ရည္

ဇယားသို႔...

အဓိကသင္ၾကားနည္းမ်ား

ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအုပ္စုငယ္မ်ား

ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈရွိရမည့္ အုပ္စုငယ္ေလးမ်ား ဖြဲ႔စည္းေပးျပီး တူညီေသာ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျပီးေျမာက္ ေစရန္၊ အတူတကြေလ့လာသင္ယူႏိုင္ရန္၊ လူမႈဆက္ဆံေရးျဖစ္ထြန္းေစရန္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရး စြမ္းရည္ ရရွိေစရန္ တို႕အတြက္ လုပ္ေဆာင္သင့္သည္။ အုပ္စုအၾကီး၊ အုပ္စုငယ္မ်ားျဖင့္ ေဆြးေႏြးရာ၀ယ္ ဆရာမွ ဦးေဆာင္ျပီး ကေလးဗဟိုျပဳသင္ၾကားနည္းကို အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းေစျခင္း၊ စိတ္ခံစားမႈမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ျခင္း၊ ေလ့လာဆန္းစစ္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါသည္။ ကေလးအားလံုး ပါ၀င္လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ ေဆြးေႏြးျခင္းတို႔ကို အားေပးပါ။ သင္ၾကားနည္းအမ်ဳးိမ်ဳိးျဖင့္ သင္ၾကားပါ။

ေတြး၊ တြဲ၊ မွ်ေ၀ သင္နည္း

`ေတြး၊ တြဲ၊ မွ်ေ၀´ သင္နည္းမွာ ျပန္လွန္ေတြးေတာေစျခင္း၊ ေဆြးေႏြးျခင္းႏွင့္ သေဘာတူညီမႈ ရယူျခင္း တို႔ပါရွိ သည္။ (၁) ေမးခြန္းတစ္ခုခု၊ ျပႆနာတစ္ခုခုကို ေက်ာင္းသားမ်ား တစ္ဦးခ်င္းအလုိက္ ေခတၱမွ် `ေတြး´ ေတာ စဥ္းစားခ်ိန္ေပးပါ။ (၂) ျပီးလွ်င္ ေက်ာင္းသူ ေက်ာင္းသားမ်ားကို ၂ ေယာက္တစ္တြဲ `တြဲ´ ေပးပါ။ မိမိ၏ စဥ္းစားခ်က္၊ အိုင္ဒီယာမ်ားကို ေဆြးေႏြးၾကပါေစ။ ၂ ဦး သေဘာတူညီေသာ ရလဒ္တစ္ခုခုကို ရယူပါ။ (၃) ေနာက္ဆံုးတြင္ အတြဲမ်ားအလိုက္ တစ္တန္းလံုးႏွင့္ `မွ်ေ၀´ ေဆြးေႏြးတင္ျပၾကသည္။

ဇာတ္ဟန္ခင္းက်င္း သင္ၾကားျခင္း



ဆက္ပါအံုးမယ္...

ဆရာသိန္းႏိုင္
PhD Candidate
(ဆရာအတတ္ပညာေရး)
ျမန္မာ့ပညာေရးသုေတသီ
ထိုင္း-ျမန္မာ နယ္စပ္။